تبیین و ارزیابی عوامل تاثیرگذار در مطلوبیت میدان شهری مطالعه موردی: میدان ساعت تبریز

طرح مسئله: میدان‌ها در ارتقای کیفی فضاهای شهری نقش مهمی را ایفا می‌کنند؛ اما متأسفانه بیشتر فضاهای شهری امروزی ازجمله میدان‌ها به‌ویژه میدان‌های مرکزی و تاریخی مطلوبیت و کیفیت مناسب را ندارند. هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر بر مطلوبیت میدان‌ها و ارائة راهکارهایی برای مطلوب‌شدن وضعیت کنونی میدان مرکزی - تاریخی تبریز یعنی میدان ساعت تبریز است. روش: این پژوهش ترکیبی از روش‌های کیفی و کمی است. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبة نیمه‌ساخت‌یافته با 50 نفر از ساکنان شهر تبریز به شیوة نمونه‌گیری هدفمند و به روش اشباع داده‌ها استفاده شده است. برای تحلیل داده‌های حاصل از مصاحبه، روش تحلیل مضمون و در روش کمی، روش تاپسیس به‌ کار رفته است. نتایج: نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد عامل دلبستگی به مکان و اجتماع‌پذیری به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیرگذاری را بر مطلوبیت میدان ساعت تبریز دارد. از میان مؤلفه‌های سه‌گانة تأثیرگذار بر دلبستگی به میدان، مؤلفة سمبلیک‌بودن میدان چشمگیرترین شاخص مؤثر در این زمینه است. برمبنای نتایج پژوهش ارتقاء مطلوبیت این میدان، توجه بیشتر مسئولان و برنامه‌ریزان شهری را به عوامل اجتماع‌پذیری به‌ویژه مؤلفة حس امنیت در آن، تنوع فعالیت‌ها و کاربری‌ها، عوامل جذابیت بصری و خاطرة جمعی در میدان به‌ویژه مؤلفة حس ماندگاری در فضا و پاسخ به نیازهای کاربران طلب می‌کند. در این راستا راهکارهایی مانند ایجاد فضاهای سبز و پیادة بیشتر، ایجاد فضاهای تفریحی و فرهنگی، بزرگ‌ترکردن ابعاد میدان، حفظ بافت تاریخی، ایجاد کاربری‌هایی مانند بازار سنتی در راستای حفظ فرهنگ شهر و ... برای ارتقاء مطلوبیت میدان ساعت تبریز پیشنهاد می‌شود. نوآوری: نوآوری پژوهش حاضر در موضوع مطلوبیت میدان تاریخی با استفاده از روش پژوهش ترکیبی کیفی و کمی است.